Pek çoğumuz Amerika’da bir radyo programından sonra insanların dünyayı marslıların bastığını sanarak panik yaşadığını ve sokaklara döküldüğünü duymuşuzdur. Ama o radyo programının aslında bir radyo tiyatrosu olduğu çoğu kişi tarafından bilinmez. Peki ama bir radyo tiyatrosunun nasıl böyle bir etkisi olmuş ve insanların panik yaşamasına neden olmuştur. İşlerin çığrından çıkmasının nedeni neydi?
Orson Welles, Dünyalar Savaşı’nı, CBS (Columbia Broadcasting System) radyoda “Mercury Theatre on the Air” programında, 30 Ekim 1938 tarihinde, cadılar bayramından bir gün önce yayınlar. Program çok dinlenen bir program olmadığı için çoğu kişi tarafından bilinmemektedir. Başka bir radyodaki programı dinleyenler yeni bir kanal aradıkları esnada programı ortasından açmış ve programın başında radyo tiyatrosu olduğu söylenmesine rağmen başlangıç kısmını kaçırdıkları için dinlediklerinin radyo tiyatrosu olduğunu anlayamamış.
Dinlediklerinin radyo tiyatrosu olduğunu nasıl anlayamazlar diye düşünebilirsiniz. Burada da Orson Welles faktörü devreye giriyor. Orson Welles normal radyo tiyatrosu formatlarının çok dışına çıkıyor. Oyun ilk başlarda ciddi bir tartışma programı havasında başlıyor. Sunucu soruyor Profösör cevaplıyor. Arada müzikler yayınlanıyor. Derken programa bağlanan bir muhabir Marslıların istilasını haber veriyor. Devamlı olarak bağlanılan muhabirler, polis sirenleri, patlayan bombalar, savaş alanından canlı yayın yapan muhabirlerin ölmesi vs… derken iş çığrından çıkıyor ve halk sokaklara dökülüyor.
Orson Welles’in radyoya uyarladığı H.G. Wells’in Dünyalar savaşı “The War of the Worlds” kitabı radyo tiyatrosuna uyarlandığı tarihten kırk yıl önce yazılmış (1898) ve aradan geçen zamanda kitap unutulup gitmiş. Kitabın insanlar tarafından pek bilinmemesi sonucu paniğe kapılan kalabalığa ” Kardeşim sakin olun bu hikayeyi ben okumuştum. Marslı istilası yok. ” diyen hiç kimse olmamış.
Oyunun radyoda yayınlanmasının ardından Orson Welles’e insanları kandırdığı gerekçe gösterilerek davalar açılıyor. Orson Welles davaların hepsini kazanıyor. Davaları kazanma nedeni ise oyunun başında ve sonunda program formatının radyo tiyatrosu olduğunu söylemesiydi. “The Columbia Broadcasting System and its affiliated stations present Orson Welles and the Mercury Theatre on the Air in The War of the Worlds by H. G. Wells. “
“DÜNYALAR SAVAŞI” için 2 yanıt
bir bunun radyo tiyatrosunu bulamıyorum, Türkiyede yayınlanmıştı bir zamanlar, daha çocuktum o zamanlar şimdi 48 yaşında bir ihtiyarım bulabilsemde tekrar dinlesem
İngilizcesini buldum ama Türkçesi ile ilgili bir bilgim yok.